Tận dụng tốt FTA, tăng trưởng xuất khẩu

Việt Nam hiện là nước đứng thứ 3 trên thế giới (sau Trung Quốc và Ấn Độ) về sản xuất và đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu giày dép, với kim ngạch xuất khẩu gần 24 tỷ USD năm 2023 và đang hướng tới mục tiêu xuất khẩu đạt 26 – 27 tỷ USD năm 2024. Ngành da giày là ngành tận dụng tốt các FTA, nhất là ở khối các thị trường có Hiệp định EVFTA, CPTPP.

Theo số liệu của Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso), 7 tháng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu ngành da giày đạt khoảng 13 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Lefaso dự báo, với tốc độ tăng trưởng hiện tại, kim ngạch xuất khẩu cả năm 2024 sẽ đạt khoảng 26 – 27 tỷ USD. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025, tỷ lệ cung cấp trong nước của công nghiệp hỗ trợ ngành da giày đạt 75-80% với các sản phẩm có giá trị gia tăng cao phục vụ sản xuất xuất khẩu. Hiện, giày dép Việt Nam đã có mặt ở 150 thị trường như Mỹ, EU, Nhật Bản, Anh… Kết quả trên đạt được nhờ việc tận dụng tốt các Hiệp định Thương mại tự do (FTA), nhất là ở khối các thị trường có Hiệp định EVFTA, CPTPP.

Tuy nhiên, cũng theo đại diện Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso)  ngành da giày đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Nhiều quốc gia nhập khẩu giày dép lớn đưa ra hàng loạt yêu cầu mới về việc nhập khẩu các sản phẩm có trách nhiệm về xã hội và môi trường ngày càng cao. Điển hình như thị trường EU, từ tháng 3/2024, thị trường này đã bắt đầu đưa ra các yêu cầu mới như thiết kế sinh thái với các thiết kế bền vững. Hay như vấn đề truy xuất và minh bạch chuỗi cung ứng. Nếu nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài, doanh nghiệp sẽ phải minh bạch toàn bộ quá trình sản xuất tại khu vực sản xuất. Những chính sách thay đổi của thị trường nhập khẩu sẽ có tác động mạnh mẽ tới các doanh nghiệp trong ngành.

Do đó, các quốc gia xuất khẩu, trong đó có Việt Nam, cần nhanh chóng cải thiện và minh bạch thông tin chuỗi cung ứng sản phẩm của mình bắt đầu từ khâu nguyên liệu, sản xuất bền vững hướng đến kinh tế tuần hoàn, có trách nhiệm với xã hội và môi trường. Hơn nữa, xu hướng xanh hóa trên thế giới đang ngày càng đòi hỏi khắt khe đối với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp xuất khẩu. Doanh nghiệp da giày không thể đứng ngoài cuộc cách mạng 4.0, áp dụng dây chuyền sản xuất tự động, trí tuệ nhân tạo (AI), phát triển xanh nếu không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA

Mới đây, Sở Công Thương thành phố Hải Phòng đã phối hợp với Vụ Chính sách Thương mại đa biên – Bộ Công Thương tổ chức “Tọa đàm trao đổi trực tiếp với Lãnh đạo các doanh nghiệp tại các tỉnh, thành phố về hệ sinh thái tận dụng các FTA, trong đó có Hiệp định EVFTA trong lĩnh vực da giày tại Hải Phòng”.

Đây là cơ hội để đại diện của cơ quan quản lý nhà nước cấp trung ương, địa phương, Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam và lãnh đạo của các doanh nghiệp/ tổ chức hoạt động trong lĩnh vực da giày cùng chia sẻ về những vấn đề tồn tại chủ yếu của ngành; mục tiêu, cách thức kết nối, vai trò, lợi ích của các bên tham gia và cách thức hoạt động của hệ sinh thái hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng các FTA; tiêu chí tham gia, những khó khăn khi xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA; lộ trình và các bước thực hiện xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA…

Tại tọa đàm, ông Nguyễn Công Hân – Phó Giám đốc Sở Công Thương thành phố Hải Phòng cho biết, ngành công nghiệp da giày của Hải Phòng là một trong các ngành công nghiệp truyền thống được xác định là nhóm sản phẩm mũi nhọn, với tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm từ 10% – 15%. Hải Phòng từng được coi là thủ phủ của ngành công nghiệp giày dép, luôn tiên phong, đứng đầu cả nước về phát triển ngành da giày, cũng như kêu gọi đầu tư FDI với các tổ hợp sản xuất giày dép và sản phẩm được tái lập bằng yếu tố đầu tư nước ngoài…

Phó Giám đốc Sở Công Thương thành phố thông tin thêm, hiện nay thị trường xuất khẩu da giày chủ yếu của Hải Phòng là thị trường châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc … Thống kê qua công tác cấp Chứng nhận xuất xứ hàng hóa ưu đãi của Sở Công Thương Hải Phòng, 8 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng giầy dép đi các thị trường có FTA của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố và một số tỉnh lân cận tăng 8% so với cùng kỳ. Bên cạnh đó, một số thị trường có mức tăng trưởng trên 10% như: Châu Âu (13%), Hàn Quốc (13%), Asean (17%), Hongkong (27%)…

Dù vậy, đánh giá từ thực tế, lãnh đạo Sở Công Thương Hải Phòng cho rằng, doanh nghiệp giày dép trong nước chưa tham gia được vào chuỗi sản xuất của các doanh nghiệp FDI cũng như chuỗi giá trị toàn cầu. Không những vậy, thiết bị công nghệ của ngành da giày mới ở mức trung bình (chủ yếu được nhập khẩu từ Đài Loan (65,79%), Trung Quốc (23,68%) và một tỷ lệ nhỏ từ Nhật Bản, Đức, Ý). Trình độ công nghệ của ngành da giày cũng chỉ ở mức trung bình. Năng suất lao động cũng như hiệu quả sản xuất của ngành còn hạn chế về ngắn hạn và dài hạn. “Sản xuất phần lớn vẫn là gia công cho các hàng giày dép, túi xách nước ngoài; giày dép, túi xách thương hiệu Việt xuất khẩu mới chỉ tăng về lượng, chưa tăng nhiều về chất; khả năng đáp ứng các quy định đối với mặt hàng này theo cam kết trong các Hiệp định Thương mại tự do chưa cao. Điều này dẫn đến nguy cơ làm giảm sự cạnh tranh của ngành giày dép trên thị trường quốc tế.